Çocuklarda sınır belirlemek neden bu kadar önemli?
“Çocuğum evde hiç ders çalışmıyor, ders çalışırken sabrımı çok zorluyor!” Gibi birçok cümleler duyarız ailelerden. Çocuklar sınır ve rutinleri severler. Çocuklara sağlıklı sınırlar koymak, onlara rehberlik etmeyi ve bu süreçte onlara karşı anlayışlı ve sevgi dolu olmayı gerektirir. Bu sınırlar, çocukların güvenliğini, sorumluluk sahibi olmasını ve gelecekteki başarılı kişilere dönüşümünü sağlar. Eğer iyi bir gözlemciyseniz, çocuğunuz sınırlarını belirlemek sizin için çok kolay olacaktır. Çocukların belirli bir sınırlar içinde yaşamaları onların sağlığı ve gelişimi adına da oldukça önemlidir. Temel ihtiyaçlarını sağladığınız, sevginizi esirgemediğiniz çocuğunuzun gelişimi için birtakım sınırları koymak düşünülenin aksine onu mutsuz etmez. Tam tersi, çocuğunuzun sosyal bir ortamda kolay arkadaş edinmesini, ödevler ve okul konusunda rutinlere ve sınırlara kendiliğinden uymasını, yemek yeme konusundaki çeşitli problemlerin azaltılmasını da sağlayacaktır.
Çocuklara Sınır Koymanın Faydaları
Güvenlik İçin:
Sınırlar, çocukların güvenliğini sağlamak, kendilerini tehlikelerden korumak için önemlidir. Riskli davranışları ve tehlikeli durumları ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
Öz-denetim ve Disiplin:
Öz-denetim ve disiplin becerileri çocukluktaki sağlıklı sınırlar ile gelişir. Çocukların toplum kurallarına uymaları ve kendi davranışlarını kontrol etmeyi öğrenmeleri belirli sınırlar ile mümkündür.
Sorumluluk ve Bağımsızlık:
Bu başlık siz ailelerimizden duyduğumuz bir konudur. “Hocam siz derste nasıl bu çalışmaları yapabiliyorsunuz, biz evde dersin başına bile oturtamıyoruz ve oldukça sabrımız sınanıyor.” Vs. Sağlıklı ve etkili sınırlar bu problemlerin oldukça azalacağına ve son bulacağının işareti olacaktır. Sınırlar sayesinde çocukların özgüvenleri artar ve kendi istek ve becerileri ile başarılı olmayı öğrenirler. Bu sayede bağımsız çalışma, ödev gibi sorumluluklarını yerine getirme becerileri desteklenecektir.
Sosyal Beceriler:
Sınırlar, çocukların sosyal becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Bu sosyal beceriler; kurallara uymayı, işbirliği yapmayı ve başkalarına ve onların haklarına saygı duymayı öğrenmeleri ile mümkündür.
Çocuklara Sınır Koymanın Yöntemleri
Çocuklara sınır koymak, sağlıklı gelişimleri ve büyümeleri için önemli bir adımdır. Çocuklara sınır koyma yöntemleri neler olabilir?
Etkili iletişim kurma:
Çocuklarınızın koyduğunuz kurallarda yapmak istemedikleri şeyleri size saygı çerçevesinde ifade edebilmeleri ve bunun üzerinde konuşmanız koyduğunuz kuralların verimini artıracaktır. Fakat bazen sabrınızın sınandığını hissettiğinizde onlardan saygı beklerken bu davranışı göstermekte zorlanırız. Sizin de bu saygıyı gösterip onlara bağırmamanız veya küçümsememeniz gerekir.
Net ve tutarlı olmak:
Sınırla çok bağlantılı olan net ve tutarlı olmak. Hem beden dilimiz ve mimiklerimizle hem de sözel olarak net olmak sınırları belirginleştirmek konusunda kolaylık sağlayacaktır. Daha önce de ifade ettiğimiz gibi koyduğunuz kuralların net ve anlaşılır olması, tutarlı olması çocuğa bir sınır belirleyecek ve siz ailelere de kolaylık sağlayacaktır.
Onların anlayabileceği şekilde konuşmak:
Her çocuk kendi içinde özel ve biriciktir. Öncelikle bunu unutmamalı ve bireysel planlar yapmalıyız. Her yaşın belirli gelişim dönemleri olduğunu unutmamak gerekir.
Örneğin üç yaşındaki çocuğunuza sınır belirmelemeye çalışırken bunları sadece sözel olarak ifade etmek ve sınırlara uymasını beklemek anlamsız olacaktır. Çünkü çocukların soyut anlama becerileri bu dönemde gelişmemiştir. Somut örnekler sunmanız onların anlayabilmesi açısından daha kolay olacaktır. Örneğin; çocuğunuz okuldan verilen ödevleri yapmakta problem yaşıyor ve sizin sabrınızı zorluyor. Ödeve başlama ve bitiş için çocuğunuzun ihtiyacına göre bir kum saati veya alarm kurarak bunu somutlaştırabilirsiniz.
Örnek olmak:
Çocuklara sınır koyma konusunda başka bir etkili yöntemlerden biri de siz ailelerin örnek olmalarıdır. Çocuklar doğduklarından itibaren çok uzunca bir süre ebeveynlerini, birincil bakım veren kişileri rol model alarak örnek olacak ve taklit edeceklerdir. Çocuklara koyduğumuz sınır ve kuralları siz gerçekleştirmezseniz çocuğunuzun buna uymasını beklemeniz biraz tutarsız olabilir. Örneğin; çocuğunuz ekran konusunda sınırsız. Siz bu konuda bir sınırlandırma getirmek istiyorsunuz fakat ebeveynler olarak yemek yerken, gün içerisinde sık sık ekranla birliktesiniz. Özellikle çocuğunuzun gördüğü yerlerde bunu yapmanız çocukta bir tutarsızlık oluşturacaktır. Bu süreçlerde tutarlı ve örnek olmak çok önemlidir.
Dila Sema Koltan-
ÇOCUK GELİŞİMCİ VE EĞİTİMCİSİ