Erken Okuryazarlık -Seda HEPGÜL

Okul öncesi dönemde dil becerilerinde sorun yaşayan çocuklar, “Özgül Öğrenme Güçlüğü” tanısı alabilmektedirler. Bu nedenle okul öncesi dönemde dil becerilerini doğru şekilde değerlendirebilmek ve bir problem yaşanıyorsa erken müdahale etmek büyük önem arz eder. Erken okuryazarlık becerilerinin gelişmesi de dil gelişiminin de bir parçasıdır. Bu nedenle anasınıfının başında okuma-yazma öğrenmeye başlamadan hatta daha da erken bir dönemde çocukların erken okuryazarlık becerilerinin değerlendirilmesi de çok önemlidir. Aynı zamanda erken okur-yazarlık becerilerini edinmeleri “Disleksili” olma ihtimali öngörülen çocukların okula uyum süreçlerini kolaylaştırır. Ve okuma-yazma öğrenme sürecine büyük katkı sağlar. Tüm bu nedenlerden dolayı erken okur-yazarlık becerilerinin kazanılması oldukça önemlidir.

Değerlendirme sürecinde ise farklı stratejilerden, yöntem ve tekniklerden söz edilebilir. Bunlar: Gözlemler, çocukların davranışlarını kaydetmek için hazırlanan ya da öğretmenlerin tasarlamış olduğu formlardan oluşur. Gözlemler, çocukların, sözle okuma, sessiz okuma, öyküleri dinleme ve yazma sürecindeki davranışları gibi belli bir özelliğine odaklanmalıdırlar. Ses ve video kayıtları, dil gelişimi hakkında karar vermek için ve sözel okuma becerilerini değerlendirmek için kullanılabilir. Standart testler de değerlendirmenin çok önemli bir bölümünü oluşturmakla birlikte diğer değerlendirme türleriyle kullanıldığı zaman çok daha anlamlı veriler elde edilmesini sağlar. Standart testlerin neyi ölçtüğünü, nasıl oluştuğunu ve nasıl kullanıldığını bilmek oldukça önemlidir. Bu testler çocukların neyi öğrenip neyi öğrenmediğini ölçer ve çocukların yaşlarına göre ortalama performansları hakkında bilgi verir.

Standart test örneği olarak, kurumumuzda da uygulunan Erken Okuryazarlık Testi yani EROT, okul öncesi eğitim kurumuna devam etmekte olan çocukların erken okuryazarlık becerilerini 7 alanda değerlendiren bir ölçme aracıdır. Bu alanlar: 1. Alıcı Dilde Sözcük Bilgisi, 2. İfade Edici Dilde Sözcük Bilgisi, 3. İşlev Bilgisi, 4. Genel İsimlendirme, 5. Harf Bilgisi, 6. Ses bilgisel Farkındalık ve 7. Dinlediğini Anlama, şeklindedir. EROT doğrultusunda kurumumuzda uzmanlar tarafından yapılan değerlendirme sorucuna göre uzmanlarımız tarafından bir müdahale programı belirlenmektedir.

Aileler çocuklarının erken okur-yazarlık becerilerini desteklemek için evde neler yapabilir?

• Ebeveynlerin konuşma biçimleri, tutumları, davranışları, duygusal desteği de çocuklarının okuma ve öğrenme becerilerini büyük ölçüde etkiler bu nedenle aileye verilecek en önemli tavsiye çocuklarıyla mümkün olduğunca çok vakit geçirmeleri ve ona her açıdan destek olmaları gerektiğidir.
• Aile bireylerinin adlarının son sesiyle yeni sözlükler türetme, örneğin; benim adıma Ayşe, elmayı severim, gibi.
• Büyük bir kaba tıraş köpüğü sıkma ve parmak yardımıyla çocuğa harfleri çizdirerek harfleri daha iyi tanımasını sağlama.
• Aile, alfabe kartlarını edinerek bu kartlarla çocukla çeşitli çalışmalar yapabilir.
• Harf kartları ters çevirilerek önce çocuğa harfleri gösterip ardından aynı harfin yerini bulması istenerek hafıza oyunu oynanabilir.

Özel Eğitim Alan Öğretmeni

Seda HEPGÜL

Kaynakça:

Çetin, A. (2019). Erken Okuryazarlık Becerileri Eğitim Programının Erken Okuryazarlık ve Erken Matematik Becerileri Üzerine Etkisinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara. (Danışman: Doç.Dr. S.B. Kangal).